Meksyk śladami Majów - Architekci w podróży

Ruiny Majów na półwyspie Jukatan

Półwysep Jukatan dał nam możliwość poznania historii i wierzeń starożytnej kultury Majów.

Meksyk i sąsiednie kraje Ameryki środkowej to prawdziwy raj dla miłośników prehiszpańskich cywilizacji, a zwłaszcza półwysep Jukatan obfituje w zabytki światowej klasy. Na Jukatanie znajduje się prawie 150 stanowisk archeologicznych będące pozostałościami cywilizacji Majów. Najpopularniejsze wśród nich jest Chichen Itza, które 7 lipca 2007 r. zostało ogłoszone jednym z siedmiu cudów świata.

Pozostałe miejsca:

Nasza podróż

Podczas naszej dwutygodniowej wyprawy mieliśmy okazję zobaczyć kilka ważnych zabytków związanych z architekturą kultury Majów.

Zdecydowaliśmy się na wybór czterech, jak się okazało, bardzo różnych stanowisk archeologicznych: Tulum, Coba, Chichen Itza i Uxmal. Zanim przedstawimy Wam te piękne miejsca, postaramy się Wam w skrócie opisać co to takiego cywilizacja Majów.

A teraz trochę lekcji historii…

Cywilizacja Majów to rozwinięta cywilizacja rolnicza i miejska, stworzona w czasach prekolumbijskich. Początki osadnictwa Majów zamieszkiwanych Jukatan datuje się na XXX wiek p.n.e., jednak podstawy kultury Majów są widoczne dopiero u Olmeków. To oni właśnie mniej więcej w XVI wieku p.n.e. stworzyli wysoce rozwiniętą kulturę duchową i materialną. Po upadku cywilizacji olmeckiej, mniej więcej w V wieku p.n.e., na terenach Majów widoczne jest kilka centrów rozwoju. Na terenie dzisiejszej Gwatemali kultura Olmeków budowała m.in.stele, ołtarze, używali alfabetu, który miał wpływ na późniejsze pismo Majów. Alfabet składał się z ok.400 znaków składających się z kropek i kresek. Znaki służyły do oznaczenia liczb oraz systemu kalendarzowego. Na terenie dzisiejszego środkowego Belize pojawiły się pierwsze domy zdobione stiukiem i zbudowane wokół centralnego dziedzińca.

Państwa Majów epoki klasycznej często określa się mianem miast-państw – struktury takie obejmowały rozległe miasto stołeczne o luźnej, rozrzuconej zabudowie, oraz przyległe wioski i niekiedy kilka mniejszych ośrodków miejskich, powiązanych z centrum zależnościami o charakterze feudalnym.

Środkowy okres klasyczny (Middle classic period), między połową VI wieku a końcem VII wieku, jest dla Majów czasem wojen i niepokojów. W latach 800-900, nastąpił upadek majańskiej cywilizacji, jedno z najbardziej tajemniczych wydarzeń w całej historii prehiszpańskiej Ameryki. Już około 700 roku w ważniejszych ośrodkach regionów środkowych i na nizinnym południu zaprzestano wznoszenia budowli ceremonialnych, rezydencjalnych i administracyjnych, upadały rzemiosła i dystrybucja dóbr luksusowych. Tylko niektóre miasta, rozwijały się jeszcze przez krótki okres, podczas gdy w innych liczba ludności zmniejszyła się w sposób drastyczny, po czym zostały opuszczone całkowicie. Nie oznacza to, że Obszar Centralny wyludnił się zupełnie. Jednak aż do przybycia jukatańskich Itzów w XIII wieku, na terenie Petén, Chiapas i dzisiejszego Belize nie powstała już żadna cywilizacja miejska.

Centrum cywilizacji Majów po upadku klasycznych ośrodków przeniosło się na północną część półwyspu Jukatan. W miastach Uxmal, Edzná, Oxkintok, Labná, Sayil i Kabáh, które znajdowały się w szczytowym momencie swego rozwoju, wzniesiono ogromne budowle i rozkwitał architektoniczny styl Puuc, słynący z bogato rzeźbionych elewacji budynków. Na wschód od niego pierwszy okres świetności przeżywało Chichen Itza, którego starsza, przedtoltecka dzielnica również nosi znamiona stylu Puuc.

W latach 900-1500 główne centra cywilizacji Majów znajdowały się na Obszarze Północnym. Zarówno sztuka, architektura, jak i astronomia okresu reprezentowały znacznie niższy poziom zaawansowania, w porównaniu z okresem klasycznym, zaprzestano m.in. rzeźbienia steli. Kolejnymi przybyszami, którzy zdominowali Jukatan w okresie postklasycznym, byli Itzá, Majowie Putun, którzy zasiedlili Chichén Itzá w latach 1224–1244, dzięki czemu odnowione miasto uzyskało swoją ostateczną nazwę.

W XVI wieku ziemie Majów, a zwłaszcza Jukatanu, były politycznie zorganizowane w małe walczące ze sobą państewka.

W 1502 r. Krzysztof Kolumb podczas swej czwartej podróży spotkał w Zatoce Hondurasu płynących na łodziach majańskich kupców. Parę lat później, w 1511 roku, dwudziestu rozbitków z hiszpańskiego statku, dotarło do wschodniego wybrzeża Jukatanu, następnie wszyscy zostali schwytani przez Majów, a niektórzy zostali złożeni w ofierze bogom.

Już wczesne kontakty z Hiszpanami przyniosły ogromne szkody Majom z Jukatanu. Rozpoczął się podbój Jukatanu. Najdłużej przetrwało ukryte w lasach jeziora Petén miasto z plemienia Itzá. Również na porośniętych dżunglą nizinach dochodziło do wybuchów powstania Majów. Po wkroczeniu wrogiej armii na terytorium Majów obrońcy stosowali zasadzki i zakładali pułapki.

Na terenach Jukatanu dochodziło do kolonizacji ziem.

Podobno potomkowie kultury Majów wciąż mieszkają na tych ziemiach. Można powiedzieć, że tereny półwyspu to jeden z regionów kraju, w którym tradycje Indian są najżywsze.

Źródło: wikipedia

Ruiny Tulum - dawne miasto-państwo Majów

Najpierw udało nam się odwiedzić tajemnicze miasto-państwo Tulum, które słynie przede wszystkim z niesamowitej lokalizacji. Tulum, oddalone jest ok. 60 km na południe od Playa del Carmen. W czasach swojej świetności Tulum pełniło funkcję głównego punktu handlowego dla sąsiednich miast-państw takich jak Chichen Itza, Ek Balam i Cobá. Dzięki swojej strategicznej lokalizacji Tulum okazał się jednym z najpotężniejszych miast-państw w XIII i XIV wieku. Ruiny miasta zachowały się w bardzo dobrym stanie, co niewątpliwe zachęca turystów do odwiedzin. Tulum to trzecia w kolejności atrakcja Jukatanu najczęściej odwiedzana przez turystów. Zwiedzanie najlepiej rozpocząć wcześnie rano i można mieć nadzieję, że będzie mniej ludzi. Ruiny Tulum są otwarte od poniedziałku do niedzieli w godzinach od 8 do 17. Z parkingu do kas biletowych i głównego wejścia trzeba dojść spacerkiem ok. 10-15 minut.

My przybyliśmy na miejsce ok. południa i niestety ilość turystów była przerażająca. Ciężko nam było poczuć ducha tamtych czasów. Ruiny są praktycznie w całości na otwartej przestrzeni, bez możliwości schowania się w cieniu, więc radzimy zaopatrzyć się w nakrycia głowy.

Ile kosztuje wejście do ruin Tulum? Dla osób chcących zwiedzać na własną rękę bez przewodnika koszt wejścia to tylko 50 pesos, porównując z innymi atrakcjami na Yucatanie, cena jest naprawdę przyzwoita. Przewodnik kosztuje ok. 30 $.

Nieznana jest dokładna data założenia miasta. Zgodnie z odkryciami archeologicznymi, Tulum było zamieszkane już w 564 r., Miasto rozkwitało między XIII a XV wiekiem. Hiszpanie po raz pierwszy przybyli tam w 1518 r. Po tym jak Hiszpanie rozpoczęli okupację Meksyku, Majowie porzucili to miasto. Oryginalna nazwa miasta to Zamá (wym. Zam-MAH) tłumaczy się jako „Miejsce wschodzącego słońca”. Było to jedno z niewielu zamkniętych miast zbudowanych przez Majów. Miasto otoczone było z trzech stron murami, czwartą stronę stanowi 12-metrowy klif z widokiem na Morze Karaibskie. Mury otaczające miasto wykonane są z wapienia, mają długość ok. 784 m i siedem metrów grubości, waha się od trzech do pięciu metrów wysokości. W Tulum mieszkało nie więcej niż 1600 osób, było raczej centrum religijnym i ceremonialnym. Miasto było główną bramą łączącą Półwysep Jukatan i Zatokę Meksykańską z ludami Majów z Hondurasu i współczesną Ameryką Środkową.

Świątynia Fresków

Najbardziej znanym z pozostałych budynków jest zamek Castillo, który wznosi się na skraju urwiska, z widokiem na karaibskie wybrzeże. Stąd tez prowadzą schody w dół na piaszczystą plażę.

Świątynia Castello

Największy budynek w Tulum. Struktura budowli ma dwa małe pomieszczenia w jego górnej części, gdzie odbywały się głównie uroczystości religijne. Fasada jest przyozdobiona rzeźbami.

Plaża w Tulum

Przez ogromną ilość turystów piękna Tulum niestety nie doceniliśmy i chyba nie mamy nawet stamtąd zbyt wiele zdjęć. Głównie przez to, że upał był niemiłosierny i szukaliśmy tylko cienia, a ilość turystów była odpychająca. Mimo to uważamy, że jeśli jesteście w okolicy, to warto zwiedzić to miejsce. Jedną z rzeczy, która wyróżnia Tulum spośród innych stanowisk archeologicznych w Meksyku, jest bliskość Morza Karaibskiego. Położone w malowniczym miejscu na karaibskim wybrzeżu ruiny pozwalają odwiedzającym na ochłodzenie się w morzu podczas ich wizyty.

Nasze porady - Tulum:

Koszt wejścia to 50 pesos bez przewodnika, wynajęcie przewodnika to koszt rzędu 30 $.
Od maja do września to najcieplejsze miesiące, ale ze względu na wysoki poziom wilgotności w powietrzu reszta roku wydaje się równie upalna. Na miejscu nie ma prawie żadnych zacienionych obszarów, więc będziecie narażeni na słońce.
Zabierzcie dużo wody.
Przed wejściem do strefy archeologicznej najpierw musicie przejść obok sklepów i sprzedawców z souwenirami. Zawsze staramy się wspierać mieszkańców danego kraju, ale tutaj spotkaliśmy się z wyłudzaniem pieniędzy, w tym sensie, że ceny pamiątek (te same, które można znaleźć w całym Meksyku) zostały ogromnie podniesione z powodu napływu turystów.
Jest kilka miejsc, w których można zjeść coś przed wejściem, w tym Starbucks, Subway i miejscowi sprzedający świeże kokosy. Ogólnie miejsce strasznie skomercjalizowane a ceny absurdalnie wysokie
www.tulumruins.net

Coba - miasto Majów które zwiedzaj rowerem.

Uwielbiamy Meksyk, za jego historię, naturę i kulturę. Półwysep Jukatan poza dziewiczymi plażami i dziką przyrodą ma magiczne ruiny miast-państw Majów. Zwiedzanie ruin Coba było dla nas wyjątkowym doświadczeniem, a należy zaznaczyć, że nie są one najpopularniejszymi ruinami na Jukatanie. Ruiny zlokalizowane są w sercu dżungli, wśród dzikiej przyrody.
Strefa archeologiczna miasta Coba zajmuje powierzchnię ponad 70 km2. Podobno Coba w okresie największej świetności była zamieszkana przez ponad 50,000 ludzi. Na terenie Coby istnieje około 6,500 struktur, z czego odkrytych zostało jedynie kilkadziesiąt. Resztę budowli wciąż porasta dżungla.
Najstarsze znaleziska w Cobá datowane są na lata 200 – 100 p.n.e. Między 200 a 600 r. Cobá kontroluwała całą północną część stanu Quintana Roo oraz część Jukatanu i w tym czasie miasto utrzymywało kontakty z innymi wielkimi ośrodkami Majów, jak Tikal czy Calakmul (zawierali sojusze i małżeństwa). Pierwszych odkryć archeologicznych dokonał Teobert Maler. Przybył on do Coba w roku 1891 po usłyszeniu opowieści o legendarnym zaginionym mieście. Pomiędzy poszczególnymi piramidami i świątyniami przemieszczaliśmy się rowerami, a nieopodal ciągle słyszeliśmy odgłosy dzikich zwierząt z dżungli.

Na Jukatanie jest wiele ruin kultury Majów, ale to miejsce najbardziej utkwiło nam w sercu.

Przed wejściem do strefy archeologicznej Coba, możecie skorzystać z usług licencjonowanego przewodnika. My zdecydowaliśmy się na zwiedzanie rowerem na własną rękę. Ruiny w Coba są naprawdę epickie. To miejsce trochę wydaje się nawet przerażające. Należy przejechać rowerem spory kawałek drogi. Ruiny w Coba są bardzo rozproszone, a park archeologiczny naprawdę duży.

Zwiedzając na własną rękę mogliśmy sami rozplanować trasę zwiedzania. Decydowaliśmy ile czasu poświęcamy każdej strukturze i piramidzie.

Przyjedźcie do Coba najwcześniej jak to jest możliwe. W ciągu dnia przybywa znaczna ilość turystów, a rano również temperatura będzie znośna.
Zabierzcie mapkę. Powinniście ją otrzymać w punkcie zakupu biletu wstępu. Mapka pomoże wam rozplanować kolejność zwiedzania. Stanowisko archeologiczne jest rozległe, dlatego włóżcie wygodne buty i przygotujcie się na spory spacer.
Na zwiedzanie Coba trzeba poświęcić ok. 3-4 godziny.
Toalety znajdują się jedynie przy wejściu do ruin miasta.
Zabierzcie okulary przeciwsłoneczne, czapkę z daszkiem, wysmarujcie się czymś na insekty.
Po zakupie biletu wypożyczcie rowery. Ścieżki są płaskie i szerokie. Odległości między piramidami i świątyniami są spore. Rower wydaje się najlepszą opcją.
Stanowisko archeologiczne jest otwarte przez cały rok. W szczycie sezonu (od grudnia do kwietnia) możecie się liczyć z dużą liczbą odwiedzających. W okresie pory deszczowej (od maja do października) ceny biletów wstępu są niższe i mniej jest turystówjest turystów.
Bilet wstępu kosztuje 6$, możecie kupić online www.viator.com.

Chichen Itza

Chichén Itzá to starożytne miasto Majów, zajmujące powierzchnię ok. 10 km² usytuowane w centralnej części półwyspu Jukatan. Znajduje się około 150 km na północny-wschód Uxmal i 120 km na południowy-zachód od miasta Mérida. Miasto nosi nazwę od „chi” (usta), „chen” (studnie) i „Itzá”. Chichén Itzá została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1988 roku.
Miasto Chichén Itzá zostało założone w VI w.n.e. Miasto zostało zrujnowane i porośnięte roślinnością, zostało odkryte pod koniec XIX wieku przez archeologa amatora, pochodzenia amerykańskiego, Edwarda Herberta Thompsona.
Najważniejsze budynki miasta utworzone zostały w stylu architektonicznym (znanym jako Puuc), który wykazuje wiele rozbieżności ze stylami południowych nizin Jukatanu. Najwcześniejsze budynki miasta, zlokalizowane są na południe od głównego placu i obejmują: Akabtzib („Dom Mrocznego Pisma„), Chichanchob („Czerwony Dom„), Iglesia („Kościół„), Casa de las Monjas I obserwatorium El Caracol („ Ślimak„).
Prawdopodobnie, w X wieku, miasto zostało zaatakowane przez obcokrajowców, prawdopodobnie innych Majów. To ci najeźdźcy określani są mianem „Itza”, od której pochodzi nazwa miasta.
To właśnie najeźdźcy byli odpowiedzialni za budowę tych największych budynków, np. El Castillo („Zamek”), czyli piramidę Kukulkana.

Budowla Kukulkana to schodkowa piramida położona w centrum starożytnego miasta Chichén Itzá. Budowla składa się z dziewięciu platform i świątyni znajdującej się na szczycie. Łącznie mierzy 30 m wysokości oraz 55 m długości u podstawy. Na szczyt piramidy wiodą schody znajdujące się z każdej strony budowli. Piramida ma z każdej strony schody, które mają po 91 stopni, co po dodaniu jednego stopnia prowadzącego do wnętrza świątyni daje liczbę 365, czyli liczbę dni w roku. Pomiędzy ścianami ramp znajduje się 18 bloków platform, a liczba 18 odpowiada liczbie miesięcy kalendarza majańskiego.
Budowlę usytuowano w taki sposób, że podczas wiosennej i jesiennej równonocy, pierwsze promienie słońca powoli przesuwają się po schodach, co wywołuje wrażenie, że bóg Kukulkan, którego głowę wyrzeźbiono na szczycie piramidy a ogon u podstawy, pełznie do swej świątyni. To niezwykłe zjawisko za każdym razem przyciąga tłumy turystów.

Od 2006 r. turyści mogą podziwiać piramidę jedynie z zewnątrz i nie mogą wchodzić po jej stopniach.

W obrębie miasta ciągle trwają prace archeologiczne. Całkowicie nieinwazyjną metodą, tzn.tomografią trójwymiarową udowodniono, że pod słynną Piramidą Kukulkana znajduje się jakaś komora bądź zagłębienie. Specjaliści zlokalizowali zbiornik wodny głębokości ok. 30 m. Studnia przykryta jest 5-metrową warstwą skały wapiennej, pozostaje więc pytanie, czy Majowie wiedzieli o jej istnieniu, zanim zbudowali Piramidę Kukulkana? Jak podaje specjalista archeologii podwodnej, Guillermo de Anda, piramida znajduje się pomiędzy czterema cenotami, zlokalizowanymi odpowiednio po stronie północnej, południowej, wschodniej i zachodniej, a zatem stanowi oś świata, axis mundi, tak ważną w kosmologii Majów.
Dokładne badania Chichen Itza wykazały, że Majowie, którzy ją wznosili, posiadali szeroką wiedzę z zakresu matematyki, geometrii i astronomii.
Oprócz symboliki świątynia ma jeszcze jedną niezwykłą cechę. Działa jak gigantyczny megafon. Pod piramidą co chwilę ustawiają się grupki rytmicznie klaszczących turystów. Jeśli staną we właściwym, mocno już wydeptanym, miejscu, ze szczytu piramidy odpowiada im niesamowity pogłos.

Ciekawostki:

W 2007 roku piramida Kukulkana została ogłoszona jednym z siedmiu nowych cudów świata.
Od 2006r. nie można się wspinac na szczyt piramidy Kukulkana.
Boisko do gry w pelotę ma długość 166 metrów i szerokość 68 metrów, jest to największy taki dziedziniec w obu Amerykach.
Na jednym końcu boiska do peloty, znajduje się Świątynia Jaguarów, w której znajduje się mural przedstawiający wojowników oblegających wioskę. Stojąc na platformie świątyni na północ od dziedzińca, można usłyszeć szept z odległości 46 metrów.

Inne istotne budowle w Chichen Itza to: Grób Najwyższego Kapłana i Kolumnada (Tysiące Kolumn) oraz sąsiadująca Świątynia Wojowników. Większość tych budynków została prawdopodobnie ukończona w okresie około 900-1200 r.

W mieście odkryto drogę, która miała 300 metrów długości i 6 metrów szerokości, wyłożoną czerwonymi cegłami. Na jej końcu znajduje się naturalne zagłębienie o głębokości 40 metrów i średnicy 60 metrów, które prawdopodobnie pełniło funkcję studni ofiarnej. W czasie wielkiej suszy wrzucano do niej dziewice, aby przebłagać boga deszczu.

W Chichén Itzá mieści się posąg boskiego pierzastego węża z ogromną paszczą i ogonem wskazującym na niebo, a także wzniesiona na dwóch kamiennych tarasach kopuła, która służyła prawdopodobnie jako obserwatorium astronomiczne.

Ważne informacje:

Na łączną sumę biletu wstępu składają się dwie opłaty: cena wstępu 172 peso + podatek 70 peso (razem 242 peso). To jest cena dla obcokrajowców. Meksykanie płacą łącznie tylko 162 peso, a w niedzielę nic nie płacą! Lepiej płacić gotówką. Za opłatę karta kredytową naliczana jest prowizja w wysokości 10%. Na miejscu jest bankomat.
Na miejscu jest przechowalnia bagażu (cena 40 peso za sztukę).
Opłata za parkowanie samochodu wynosi 2 $.
Żeby uniknąć tłumu, radzimy przyjechać do miasta z samego rana, lub po godzinie 3 po południu
Zwiedzanie kompleksu zajmuje ok. 2-3 godziny.
Zabierzcie ze sobą wodę do picia.
Stoiska z pamiątkami są absolutnie wszędzie, sprzedawcy oferują: koszulki, rzeźby w drewnie, kieliszki i figurki itp. Przygotujcie się na ciągły ostrzał, który brzmi jak: „buy something, one dolar„.

Uxmal

Uxmal to kolejne miasto starożytnych Majów, które koniecznie należy zobaczyć. Miasto usytuowane jest ok. 78 km od Meridy. Wracając z Celestun wybraliśmy się do ruin miasta. Zostały założone prawdopodobnie pomiędzy 987-1007 r. a opuszczone w XV w. Usytuowane są obok Chichén Itzá i Mayapán. Wśród ruin zachowały się liczne zabytki zaliczane do stylu Puuc.

Najbardziej imponującą budowlą w Uxmal jest Dom Maga (Świątynia Wróżbity), który znajduje się tuż za wejściem do miasta. Według starożytnej legendy został on zbudowany przez karła, który przy pomocy matki czarownicy zbudował ją w ciągu jednej nocy. Podobno został zbudowany w pięciu fazach. Jego zachodnie schody zostały zwrócone w stronę zachodzącego słońca w okresie letniego przesilenia. Dawniej cała Świątynia była pomalowana na kolor czerwony, natomiast poszczególne detale na kolor niebieski, żółty i czarny. Tynki i farba uległa erozji, pokazując ukryty pod nim wapień.

Świątynia Wróżbity

Świątynia Wróżbity ma wysokość ok. 38,0 m i eliptyczną podstawę o szerokości ok. 53 m. Na niej zbudowano w sumie pięć świątyń, które dostępne są z różnych stron. Przy wejściu od strony zachodniej – świątynia pierwsza, od wschodniej znajdują się świątynie druga i trzecia w wewnętrznej komorze na poziomie drugim. Wyżej, od strony zachodniej znajduje się świątynia czwarta, której wejście zbudowano w formie maski boga deszczu Chaca. Na szczycie piramidy znajduje się piąta świątynia.

Juego de Pelote

Juego de Pelote – boisko do gry w Pelotę. Boisko do rytualnej gry w piłkę, zaprojektowane zostało na planie prostokąta, ma 34 metry długości i 10 metrów szerokości. Na gładkich murach znajdowały się kamienne pierścienie poryte hieroglificznymi inskrypcjami. Przy obu skarpach ograniczających boisko stały budowle spełniające funkcję trybun dla widzów.

Prawdopodobnie pierwsi osadnicy przybyli do Uxmal około 800 r.p.n.e. Z tego też okresu pochodzą niektóre platformy ze strefy mieszkalnej. Głównym zajęciem mieszkańców miasta było rolnictwo. Z czasem społeczność wiejska, zaczęła przekształcać się w centrum polityczno-administracyjno-religijne. W Uxmal mieszkało ponad 20.000 mieszkańców.

W Uxmal wykształcił się styl architektoniczny charakterystyczny dla regionu Puuc. To tutaj można zauważyć również zupełnie nowy styl architektoniczny, którego cechą charakterystyczną są motywy serpentyn i dwugłowych węży, pojawiające się na fasadach budowli.

W ciągu trzystu lat panowania Hiszpanów kronikarze, a później historycy, często opisywali budowle Uxmal i to oni nadali im obecne nazwy.